مقاله شماره 17: آیا توسعه تولید کاشی و سرامیک در کشور با توسعه بازار همراه خواهد شد؟

[m4material]

[FONT=&quot]آیا توسعه تولید[FONT=&quot]کاشی و سرامیک در کشور با توسعه بازار همراه خواهد شد؟[/FONT][/FONT]​

[FONT=&quot]حسین[FONT=&quot]عبداللهی[/FONT][FONT=&quot]۱۳۸۸/۰۲/۲۴[/FONT][/FONT]​

[FONT=&quot]یکی از صنایعی که در[FONT=&quot]سال­های اخیر سرمایه‌گذاری‌های وسیعی در کشور روی آن صورت گرفته است و از حاشیة سود[/FONT][FONT=&quot]بالایی نیز برخوردار بوده است، صنعت کاشی و سرامیک است. تهدید بزرگ پیش روی این[/FONT][FONT=&quot]صنعت در شرایط فعلی، افزایش بی‌رویة تعداد تولیدکنندگان کاشی و سرامیک در کشور است[/FONT][FONT=&quot]که اگر برای توسعة بازار آنها فکری نشود، بدون شک منجر به ورشکستگی تعداد زیادی از[/FONT][FONT=&quot]تولیدکنندگان کشور خواهد شد. متن زیر حاصل گفتگوی شبکه تحلیل‌گران تکنولوژی ایران[/FONT][FONT=&quot] ([/FONT][FONT=&quot]ایتان) با مهندس شجیعی عضو هیئت مدیره شرکت سیناکاشی و دیدگاه‌های وی در این خصوص[/FONT][FONT=&quot]است[/FONT][FONT=&quot].[/FONT][/FONT]​

[FONT=&quot]

[/FONT]​

[FONT=&quot]سؤال: با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، گفته می‌شود به دلیل[FONT=&quot]حاشیة سود بالای صنعت کاشی و سرامیک، ظرفیت‌های جدیدی در حال احداث است و این در[/FONT][FONT=&quot]حالی است که هم‌اکنون نیز عرضه بیش از تقاضا است. آیا این صحیح است؟[/FONT][FONT=&quot]

[/FONT][FONT=&quot]مهندسشجیعی[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot]میزان تولید کاشی و سرامیک در کشور نزدیک به[/FONT][FONT=&quot]یکصد میلیون متر مربع در سال است و آمارها نشان می‌دهند که در بازار فعلی کشور،[/FONT][FONT=&quot]عرضة محصول بیشتر از تقاضا است. در موقعیت کنونی میزان سود و ارزش افزودة کاشی و[/FONT][FONT=&quot]سرامیکی که در داخل کشور تولید می‌شود در حدود 40 درصد قیمت تمام‌ شدة آن است که[/FONT][FONT=&quot]ارزش افزودة مناسبی است ولی سودی که از صادرات این محصولات نصیب شرکت‌های[/FONT][FONT=&quot]تولیدکننده می‌شود بسیار کمتر و در حدود نصف سود داخلی آن است[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]علت ارزش افزودة[/FONT][FONT=&quot]بالای این صنعت نیز مانند بعضی از صنایع دیگر نظیر صنعت خودرو، بسته بودن مرزها و[/FONT][FONT=&quot]عدم ارتباط با دنیای بیرون و در نتیجه تا حدودی بازار انحصاری داخل کشور و همچنین[/FONT][FONT=&quot]کیفیت مناسب تولیدات داخلی است[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]در چنین شرایطی بخش خصوصی قطعاً به صادرات فکر[/FONT][FONT=&quot]نخواهد کرد چون هدف این بخش دستیابی به حداکثر سود در حداقل زمان ممکن است که[/FONT][FONT=&quot]مسلماً? نمی‌تواند این مهم را در صادرات کاشی و سرامیک جستجو کند. بنابراین تنها[/FONT][FONT=&quot]بعضی از شرکت‌های داخلی صرفاً برای اینکه در بازارهای جهانی حضور داشته باشند اقدام[/FONT][FONT=&quot]به صادرات محصولات خود می‌کنند و می‌توان گفت در این شرایط، صادرات به جای اینکه یک[/FONT][FONT=&quot]تصمیم اقتصادی باشد بیشتر یک تصمیم مدیریتی است به این مفهوم که این شرکت‌ها از دید[/FONT][FONT=&quot]مصالح بلندمدت خود و نه بر اساس سود حسابداری اقدام به صادرات می‌نمایند[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT][FONT=&quot]سؤال: آیا با توجه به مازاد عرضه‌ای که به آن اشاره کردید، راهی[/FONT][FONT=&quot]برای ایجاد تقاضا و توسعه بازار، برای تولیدکنندگان کاشی و سرامیک در کشور باقی[/FONT][FONT=&quot]خواهد بود؟ آیا اساساً این صنعت، صنعت رو به رشدی است یا اینکه برعکس، تحت تاثیر[/FONT][FONT=&quot]تحولات فناوری ممکن است بازار آن محدودتر هم بشود؟ چه فرصت‌ها و موقعیت‌هایی وجود[/FONT][FONT=&quot]دارد که تاکنون به آنها توجهی نشده است؟[/FONT][FONT=&quot]مهندسشجیعی[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot]بسیاری از صنایع هستند که همیشگی بوده و اصطلاحاً نامیرا هستند و تحت هر شرایطی[/FONT][FONT=&quot]وجود خواهند داشت که از این میان می‌توان به صنعت پوشاک و صنایع غذایی اشاره نمود[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT][FONT=&quot]از طرفی صنایع دیگری وجود دارند که لزوماً به شکل کنونی باقی نمانده و احتمالاً در[/FONT][FONT=&quot]آینده دستخوش تغییر و تحولات اساسی خواهند شد. به عنوان مثال در ژاپن پارچه‌هایی[/FONT][FONT=&quot]ساخته شده است که بدون استفاده از شوینده‌ها تمیز می‌شوند که این می‌تواند صنایع[/FONT][FONT=&quot]شوینده را به طور جدی تهدید نماید. صنعت کاشی و سرامیک یک حالت بینابین دارد ولی به[/FONT][FONT=&quot]صورت خیلی کلی می‌توان گفت که این صنعت در سطح دنیا تا زمان زیادی استمرار خواهد[/FONT][FONT=&quot]داشت و از این جهت، تهدیدی برای این صنعت وجود ندارد[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]مصرف سرانة کاشی و سرامیک در کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده[/FONT][FONT=&quot]حدود یک متر مربع است که این رقم برای کشور ما نیز تا حدودی صادق است. نکته‌ای که[/FONT][FONT=&quot]وجود دارد این است که برای تولیدکنندگان ما بازارهای ایجاد نشده و نیازهای جدیدی[/FONT][FONT=&quot]وجود دارد که لازم است شناسایی شوند[/FONT][FONT=&quot]:
1- [/FONT][FONT=&quot]به عنوان مثال‌ هتل‌ها در سراسر دنیا[/FONT][FONT=&quot]دائماً روی طرح‌های جدید و بازسازی قسمت‌های مختلف خود کار می‌کنند که این امر[/FONT][FONT=&quot]بازارها و نیازهای جدیدی را ایجاد می‌کند ولی در ایران کمتر مکانی است که در این[/FONT][FONT=&quot]زمینه کار اساسی انجام داده باشد[/FONT][FONT=&quot].
2- [/FONT][FONT=&quot]علاوه بر بازارهای داخلی، شناسایی[/FONT][FONT=&quot]بازارهای کشورهای دیگر و توجه به سلیقه‌های آنها نیز بسیار مهم است. به عنوان مثال[/FONT][FONT=&quot]بعضی ازکشورهایتازهاستقلال‌یافته که در اوایل استقلال خود از ورقه­های کاغذی و[/FONT][FONT=&quot]پلاستیکی به عنوان پوشش دیوارهای خود استفاده می‌کردند اکنون دارای بازارهای مصرف[/FONT][FONT=&quot]بسیار مناسب کاشی و سرامیک هستند که ما از آن غافل مانده­ایم. در نتیجه اکنون باید[/FONT][FONT=&quot]نقش ترکیه و تولیدکنندگان کشورهای عربی را در این کشورها ببینیم و نسبت به فرصت‌های[/FONT][FONT=&quot]از دست رفته حسرت بخوریم[/FONT][FONT=&quot].
3- [/FONT][FONT=&quot]صنعت کاشی و سرامیک همچنین دارای شاخه‌ها و[/FONT][FONT=&quot]رشته­فعالیت­های زیادی است که هر کدام از این شاخه­ها می‌تواند به صورت جداگانه[/FONT][FONT=&quot]مورد توجه قرار گیرد و به عنوان یک فرصت مطرح باشد. به عنوان مثال جالب است بدانید[/FONT][FONT=&quot]که در ایتالیا شرکت‌هایی وجود دارند که فقط روی طراحی کاشی و سرامیک کار می‌کنند به[/FONT][FONT=&quot]اینصورتکهمثلاً با همکاری دانشجویان دانشکده‌های هنر، عکس‌ها و طرح‌های زیادی را با[/FONT][FONT=&quot]الهام از طبیعتتهیهمی‌کنند و از آنها در طراحی‌های کاشی و سرامیک استفاده می‌نمایند[/FONT][FONT=&quot]و در نهایت طرح‌های ایجاد شده را به صورت کامل در سطح دنیا به تولیدکنندگان کاشی[/FONT][FONT=&quot]می‌فروشند[/FONT][FONT=&quot].
4- [/FONT][FONT=&quot]بالاخره اینکه امروزه کشورهای معروف اروپایی مثل ایتالیا و[/FONT][FONT=&quot]اسپانیا، کاشی و سرامیک تولید می‌کنند ولی بیشتر تولیدات آنها چیزی نیست که ما در[/FONT][FONT=&quot]کشور خود می‌شناسیم بلکه آنها به تولید کاشی‌های خاص روی آورده‌اند. به عنوان مثال[/FONT][FONT=&quot]برای یک ساختمان خاص، با معمار آن مذاکره کرده و برای آن ساختمان یک طرح ویژه در[/FONT][FONT=&quot]نظر می‌گیرند و بر اساس این طراحی، کاشی و سرامیک تولید می‌کنند. با این تفاوت که[/FONT][FONT=&quot]متوسط نرخ جهانی کاشی در ردة بازاری که ما در آن رقابت می‌کنیم در حدود 3 دلار برای[/FONT][FONT=&quot]هر متر مربع است و حال آنکه کاشی‌های خاص تولید شده می‌تواند در بهترین شرایط تا[/FONT][FONT=&quot]حدود مترمربعی 70 یورو نیز به فروش برسد. به نظر من شاید یکی از مشکلات ما چه در[/FONT][FONT=&quot]داخل و چه در خارج از کشور این است که 90 درصد ما روی 10 درصد بازار بالقوه تمرکز[/FONT][FONT=&quot]کرده‌ایم و حال آنکه 10 درصد تولیدکننده‌ها به 90 درصد بازار احاطه دارند و به[/FONT][FONT=&quot]راحتی از آن سود می‌برند[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT][FONT=&quot]
[/FONT][/FONT]​

 

[m4material]

[FONT=&quot]سؤال: با توجه به اینکه مواردی که جنابعالی در جهت[FONT=&quot]توسعة بازار پیشنهاد دادید، به نظر نمی‌رسد که در کوتاه‌مدت و در میزان زیاد در[/FONT][FONT=&quot]کشور عملی باشد، آیا موافق نیستید که در بخش عرضه باید کار شود و این وضعیت اعطای[/FONT][FONT=&quot]بی‌رویه موافقت اصولی به سرمایه‌گذاران، بدون مطالعه دقیق علمی و فنی از سوی وزارت[/FONT][FONT=&quot]صنایع و معادن تعدیل شود؟ آیا نباید در این زمینه اطلاع‌رسانی صورت گیرد؟ چون به هر[/FONT][FONT=&quot]حال بخش خصوصی هر چند از سرمایة خود استفاده می‌کند ولی به هر حال منابع ملی را صرف[/FONT][FONT=&quot]می‌کند. نظر شما در این رابطه چیست؟[/FONT][FONT=&quot]مهندسشجیعی[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot]در[/FONT][FONT=&quot]بیشتر کشورهای توسعه‌یافته، دولت سیاست‌های کلان و خط‌مشی‌های کلی را مشخص می­نماید[/FONT][FONT=&quot]و در بعضی از حوزه‌ها حمایت‌های لازم را از صنایع به عمل می‌آورد ولی در نهایت این[/FONT][FONT=&quot]بخش خصوصی است که با بررسی اوضاع تصمیم می‌گیرد در کدام بخش سرمایه‌گذاری کند و در[/FONT][FONT=&quot]این مسیر نیز دولت به عنوان مانعی سر راه او قرار ندارد و در تصمیم‌گیری‌ها دخالتی[/FONT][FONT=&quot]نمی­کند. البته در طی این مسیر، دولت زیرساخت‌های لازم مثل بانک‌های اطلاعاتی و[/FONT][FONT=&quot]خدمات مشاوره‌ای را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا تصمیم‌گیری‌های بهتری صورت[/FONT][FONT=&quot]گیرد[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]من با این موضوع که امروز در کشور ما آمار و اطلاعات صحیح و مشخص مثل[/FONT][FONT=&quot]آنچه در کشورهای پیشرفته وجود دارد‌، یافت نمی‌شود کاملاً موافق هستم ولی معتقد به[/FONT][FONT=&quot]این نیستم که وزارت صنایع از دادن موافقت اصولی و مجوز لازم جهت سرمایه‌گذاری در[/FONT][FONT=&quot]بعضی از بخش‌های صنعت خودداری کند؛ چون اصولاً وزارت صنایع متولی بخش خصوصی نیست[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT][FONT=&quot]متأسفانه فرهنگ صنعتی لازم به سرمایه‌گذاران القا نشده است که به عنوان صاحب سرمایه[/FONT][FONT=&quot]نباید منتظر بمانند که دولت برای آنها تصمیم‌گیری کند بلکه این وظیفة خود آنهاست که[/FONT][FONT=&quot]قبل از سرمایه‌گذاری در یک بخش، ضمن مطالعة عمیق فنی و اقتصادی، وضعیت بازار و[/FONT][FONT=&quot]ظرفیت صنعت را بررسی کرده و با استناد به آمار و اطلاعات کاملی که جمع‌آوری می‌کنند[/FONT][FONT=&quot]تصمیم‌گیری نمایند[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT][FONT=&quot]سؤال: یکی از موضوعاتی که برای کل صنعت کشور[/FONT][FONT=&quot]مطرح است بحث پیوستن کشور به سازمان تجارت جهانی[/FONT][FONT=&quot] (WTO) [/FONT][FONT=&quot]است. وضعیت صنعت کاشی و[/FONT][FONT=&quot]سرامیک کشور را با پیوستن به این سازمان چگونه ارزیابی می‌کنید؟[/FONT][FONT=&quot]مهندسشجیعی[/FONT][FONT=&quot]:[/FONT][FONT=&quot]در رابطه با موضوع پیوستن به سازمان تجارت[/FONT][FONT=&quot]جهانی، دولت سیاست‌های مختلفی از جمله واقعی کردن نرخ انرژی و همچنین وضع تعرفه‌های[/FONT][FONT=&quot]پلکانی را در پیش گرفته است تا بتواند در بلندمدت صنایع کشور را با شرایط[/FONT][FONT=&quot] WTO [/FONT][FONT=&quot]تطبیق[/FONT][FONT=&quot]دهد. به نظر من یکی از دلایل رشد صنعت کاشی در کوتاه‌مدت، نپیوستن به سازمان تجارت[/FONT][FONT=&quot]جهانی بوده است ولی مسلماً شرایط تغییر خواهد کرد[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT][FONT=&quot]اصولاً سرمایه‌گذاری در[/FONT][FONT=&quot]دنیای کنونی معیاری دارد که این معیار با متوسط نرخ تورم سنجیده می‌شود به این معنی[/FONT][FONT=&quot]که اگر سود سرمایه‌گذاری در یک صنعت به اندازة مقدار مشخصی بیش از نرخ تورم باشد،[/FONT][FONT=&quot]سرمایه‌گذاری در آن صنعت توجیه‌پذیر خواهد بود ولی در ایران در بعضی موارد به علت[/FONT][FONT=&quot]انحصاری بودن و بسته بودن بازار و عدم ارتباط با دنیای بیرون، سود سرمایه‌گذاری[/FONT][FONT=&quot]درکوتاه‌مدت بیشتر از نرخ تورم است[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]به همین دلیل با پیوستن کشور به[/FONT][FONT=&quot] WTO[/FONT][FONT=&quot]، درصدی از سود صنعت کاشی و[/FONT][FONT=&quot]سرامیک کاهش خواهد یافت و این به این مفهوم خواهد بود که این صنعت تازه به متوسط[/FONT][FONT=&quot]جهانی نزدیک می‌شود. در واقع تولیدکنندگان کاشی و سرامیک از فروش محصولات خود ضرر[/FONT][FONT=&quot]نمی‌کنند بلکه سود آنها کاهش می‌یابد و البته این نیز، نیاز به مدیریت و[/FONT][FONT=&quot]برنامه‌ریزی صحیح دارد. مسلماً در این بین بسیاری از شرکت‌ها و تولیدکنندگان نیز[/FONT][FONT=&quot]توان رقابت نخواهند داشت و از گردونه رقابت خارج خواهند شد که این ماهیت صنعت است و[/FONT][FONT=&quot]در همه جای دنیا اتفاق می‌افتد. بنابراین رمز بقاء در این صنعت این است که[/FONT][FONT=&quot]تولیدکننده از همین امروز به فکر باشد و خود را به تکنولوژی روز دنیا مجهز نماید و[/FONT][FONT=&quot]برای آینده خود برنامه­ریزی کند[/FONT][FONT=&quot].

[/FONT][FONT=&quot]سؤال: به عنوان آخرین سؤال وضعیت[/FONT][FONT=&quot]تحقیق و توسعه در صنعت کاشی کشور و جهان و همچنین سطح تکنولوژی در کشور را چگونه[/FONT][FONT=&quot]ارزیابی می‌کنید؟[/FONT][FONT=&quot]مهندسشجیعی[/FONT][FONT=&quot]: [/FONT][FONT=&quot]درحال حاضر می‌توان ادعا[/FONT][FONT=&quot]کرد که توان تکنولوژیکی کشور در صنعت کاشی و سرامیک با کشورهای اروپایی برابری[/FONT][FONT=&quot]می‌کند و بعضی از شرکت‌های مهم و عمدة تولیدکنندة کاشی کشور سعی کرده‌اند همواره[/FONT][FONT=&quot]خود را به جدیدترین تکنولوژی­های روز دنیا مجهز کنند. در این راستا مذاکراتی با[/FONT][FONT=&quot]کشورهایی مثل سوریه و لبنان نیز صورت گرفته است که تولیدکنندگان داخلی بتوانند ضمن[/FONT][FONT=&quot]انتقال تکنولوژی از کشورهای پیشرفته، تکنولوژی و تجهیزات موجود خود را نیز به این[/FONT][FONT=&quot]کشورها انتقال دهند[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]تحقیق و توسعه در صنعت کاشی و سرامیک ایران در حد تحقیقات[/FONT][FONT=&quot]محصول و در بعضی موارد، طراحی محصول و به صورت پراکنده وجود دارد. یکی دیگر از[/FONT][FONT=&quot]مشکلاتی که در کشور ما وجود دارد و ما تاکنون به صورت زیربنایی در جهت اصلاح آن[/FONT][FONT=&quot]کاری انجام نداده‌ایم این است که نمی‌دانیم بر روی چه چیزی باید تحقیق و توسعه[/FONT][FONT=&quot]انجام دهیم. در بسیاری از موارد[/FONT][FONT=&quot] R&D [/FONT][FONT=&quot]روی مسایل و مشکلاتی صورت می‌گیرد که[/FONT][FONT=&quot]سال­ها پیش در دنیا حل شده‌اند و یا اینکه روی موضوعاتی کار می‌کنیم که به فرض[/FONT][FONT=&quot]رسیدن به نتیجه نیز سرمایه و هنر لازم برای تجاری کردن آن را نداریم. پس قبل از هر[/FONT][FONT=&quot]چیز باید هدف خود را از[/FONT][FONT=&quot] R&D [/FONT][FONT=&quot]در کشور مشخص کنیم[/FONT][FONT=&quot].
[/FONT][FONT=&quot]اطلاع از وضعیت[/FONT][FONT=&quot] R&D [/FONT][FONT=&quot]در صنعت کاشی و سرامیک کشورهای اروپایی[/FONT][FONT=&quot]بسیار جالب و آموزنده است. در این کشورها تحقیق و توسعه در این زمینه در[/FONT][FONT=&quot]کارخانه‌های تولید کاشی صورت نمی‌گیرد بلکه در این صنعت سرمایه‌گذاری لازم جهت[/FONT][FONT=&quot]تحقیق و توسعه و حتی تولید محصولات جدید را ماشین‌سازها و سازندگان تجهیزات انجام[/FONT][FONT=&quot]می‌دهند؛ در صورتی که مطابق تعاریف عامی که در ایران وجود دارد شاید این موضوع قابل[/FONT][FONT=&quot]پذیرش نباشد. با سرمایه‌گذاری‌ها و تلاش‌هایی که در سال‌های اخیر صورت گرفته است،[/FONT][FONT=&quot]خوشبختانه در زمینه تولید مواد اولیه و فرآوری آنها تحقیقات مفیدی صورت گرفته که[/FONT][FONT=&quot]امیدواریم در نهایت منجر به تولید محصولاتی با قابلیت رقابت با محصولات جهانی گردد[/FONT][FONT=&quot]. [/FONT][/FONT]

[FONT=&quot]منبع: شبکه تحلیلگران تکنولوژِی ایران
ceramiran.ir
[/FONT]​