شاید شما هم تا به حال با چنین مشكلی رو به‌رو شده باشید كه عضله‌تان می‌گیرد و سفت و خشك می‌شود. در حقیقت به انقباض ناگهانی و غیرارادی یك یا چند عضله، گرفتگی عضله می‌گویند.
اگر شبی از گرفتگی عضلات از خواب بیدار شده باشید یا این‌كه در طول روز آن را حس كرده باشید، می‌دانید كه چقدر دردناك و آزاردهنده است.
اگرچه این حالت معمولا خطری ندارد، اما می‌تواند به طور موقتی عضله آسیب‌دیده را از حركت باز دارد.
دلایل گرفتگی عضلات استفاده بیش از حد از عضلات، كم‌آبی بدن، فشار عضلانی یا قرارگیری در وضعیتی خاص برای مدتی طولانی هر كدام می‌توانند سبب گرفتگی عضلات شوند. به همین دلیل ورزشكارانی كه پس از ورزش و بخصوص در آب و هوای گرم خسته شده و دچار كم‌آبی بدن می‌شوند، معمولا چنین شرایطی را تجربه خواهند كرد.
یكی دیگر از انواع شایع گرفتگی عضلات نیز حالتی است كه در طول شب رخ داده و بیشتر عضلات ساق پا و انگشتان را درگیر می‌كند.
البته در بیشتر شرایط علت اصلی گرفتگی عضله مشخص نیست. گرفتگی عضلات اغلب مشكل خاصی نداشته و خطری ایجاد نمی‌كند اما در برخی موارد نیز بیماری‌ها و شرایط خاصی می‌توانند سبب ایجاد این حالت باشند. گرفتگی عضلانی گاهی بخشی از بیماری‌های تیروئید، كلیه، اعصاب، اختلالات هورمونی، دیابت و كم‌خونی نیز می‌تواند باشد.
بهبود و پیشگیری چنانچه شما هم با چنین مشكلی رو به رو هستید، با اقداماتی خاص می‌توانید آن را بهبود بخشیده و شرایط بهتری ایجاد كنید. در این شرایط عضله آسیب‌دیده را كشش داده و به آرامی آن را مالش دهید تا آرام شود. بنابراین كشش و ماساژ مناسب و آرام می‌تواند به شما در این شرایط كمك كند.
در این شرایط می‌توانید از گرما یا سرما نیز استفاده كنید. به عنوان مثال حوله‌ای گرم یا یك حمام آب گرم یا بسته‌ای یخ می‌تواند به آرام شدن عضله كمك كند.
برای این‌كه از بروز این حالت پیشگیری كنید، بهتر است دقت داشته باشید تا بدنتان با كم‌آبی روبه‌رو نشود. به همین دلیل هر روز به مقدار كافی آب بنوشید و در زمان‌هایی كه مشغول فعالیت هستید و این كار را در فواصل منظم تكرار كنید تا مشكلی ایجاد نشود.
حتما به خاطر داشته باشید كه قبل و بعد از هر ورزشی، عضله خود را به‌آرامی كشش دهید. اگر شما هنگام خواب دچار این وضعیت می‌شوید، قبل از رفتن به رختخواب این كشش‌ها را انجام دهید. ورزش سبك قبل از خواب هم می‌تواند برای پیشگیری از این وضعیت مفید باشد.
یک متخصص ارتوپدی كم آبی بدن، كاهش اكسیژن، حركات ناگهانی، خستگی، مصرف برخی داروها، مواجهه با سموم تغذیه نامناسب و كمبود برخی ویتامین‌ها را از مهمترین علل بروز اسپاسم عضلانی دانست و گفت .... کم آبی ، شایعترین علت اسپاسم عضلات یک متخصص ارتوپدی كم آبی بدن، كاهش اكسیژن، حركات ناگهانی، خستگی، مصرف برخی داروها، مواجهه با سموم تغذیه نامناسب و كمبود برخی ویتامین‌ها را از مهمترین علل بروز اسپاسم عضلانی دانست و گفت: كمر شایعترین عضو دچار گرفتگی است كه با استفاده از حركات كششی، پمادهای شل كننده و اصلاح تغذیه می توان این عارضه را درمان كرد.
دکتر محسن توکلی با بیان اینکه اسپاسم به انقباض غیر ارادی دردناک یک یا گروهی از عضله گفته می شود اظهار داشت: در این حالت به دستور مغز گروهی از عضلات منقبض می شوند تا از بروز صدمه بیشتر در یک عضله آسیب دیده جلوگیری کنند که این انقباض از چند ثانیه تا چند دقیقه و برخی مواقع تا ساعتها به طول می انجامد.
وی با توضیح اینکه اسپاسم عضلات در دو حالت به اسپاسم کلی و جزئی تقسیم می شود ، افزود: اسپاسم کلی، تمام عضلات اندام را در برمی گیرد و شایع ترین علت آن کاهش آب بدن است که با نوشیدن آب و مایعات زیاد برطرف می شود و اسپاسم جزیی، نقاط کمر و گردن را در بر می گیرد و فروان ترین علت آن حرکت دادن ناگهانی این عضلات است که با استراحت و انجام تمرینات کششی بهبود می یابد.
آلودگی با سموم و آفت كش ها علت بروز اسپاسم عضلانی رئیس انجمن حوادث و ترومای اندام و ستون فقرات ایران گفت: ایجاد هر نوع تروما و حادثه، وجود برخی از بیماری ها مانند ام اس، فعالیت‌های شدید ورزشی و آلودگی با برخی سموم را از عوامل ایجاد اسپاسم در عضله است و آلودگی با سمومی مانند استریکنین می تواند عامل ایجاد اسپاسم عضله باشد و افرادی که دائم با حشره کش ها در تماس هستند بیشتر در معرض گرفتگی عضلات قرار دارند. دکتر توکلی با بیان اینکه یکی از علت های مهم بروز اسپاسم کاهش اکسیژن است، ادامه داد: در صورتی که اکسیژن محیطی که فرد در آن قرار گرفته کم باشد، ممکن است فر دچار اسپاسم شود که در این حالت قرار گرفتن در یک محیط پر از اکسیژن و تنفس عمیق می تواند موثر باشد.
رئیس انجمن حوادث و ترومای اندام و ستون فقرات ایران با اشاره به خستگی جسمی شدید و ادامه فعالیت با وجود خستگی مفرط به عنوان علل انقباض عضلات گفت: در این حالت استراحت نقش موثری در بهبود اسپاسم عضلات دارد.
وی در ادامه بیان کرد: افرادی که ناگهان دچار اسپاسم عضله در نواحی معده، شانه، گردن و قفسه سینه می شوند باید این اسپاسم ها را جدی بگیرند زیرا اسپاسم در این نقاط علامتی از آنفکتوس قلبی است.
این متخصص ارتوپدی با اشاره اینکه استفاده از داروهای ضد التهاب و در برخی از موارد برخی پمادها همانند پمادهای نعناع‌دار می تواند نقش بسزایی در کاهش درد ناشی از گرفتگی عضلات داشته باشد گفت: مالیدن پماد روی موضع سبب گرم شدن و انبساط عضلات و افزایش شدت جریان خون می شود و اسپاسم را بهبود می بخشد.
دکتر توکلی اظهار داشت: شایع ترین اسپاسم جزیی در عضلات کمر است که به علت حرکت ناگهانی عضلات کمر، انجام ورزشهای سنگین و برداشت اشیای سبک با این تصور که سنگین هستند و بد نشستن و ایستادن به مدت طولانی اتفاق می افتد.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران با بیان اینکه وجود برخی بیماری‌ها، کاهش الکترولیدها، بارداری و عادت ماهانه در زنان از علل دیگر اسپاسم عضلات کمر هستند تصریح کرد: مهمترین اقدام برای بهبود انقباض عضلات کمر استراحت انجام تمرینات کششی پس از بهبود نسبی است.
این متخصص ارتوپدی با بیان اینکه استفاده از سرما و گرمای متناوب می تواند کمک زیادی به بهبود گرفتگی عضلات کند، گفت: سرما موجب انقباض عضلات و گرما موجب گشادی بیش از حد عروق می شود، جریان خون را افزایش می دهد و گرفتگی عضلات را بهبود می بخشد بنابراین استفاده از کیسه یخ و کیسه آب گرم می تواند در این زمینه نقش موثری داشته باشد.
رئیس انجمن حوادث و ترومای اندام و ستون فقرات ایران با بیان اینکه یکی از شایع ترین اسپاسم ها حرکات ناگهانی در گردن و قرار گرفتن نامناسب سر روی بالشت است که در این موارد استفاده از برخی دارو های ضد التهاب درد سبب کاهش درد می شود اظهار داشت: ماساژ دادن نیز در صورتی که درست و اصولی انجام گیرد سبب افزایش فشار خون و انبساط عضلات می شود و بسیار در کاهش درد و بهبودی موثر است.
دکتر توکلی با اشاره به اینکه اسپاسم در عضلات ساق پا نیز اتفاق می افتد؛ افزود: این اسپاسم معمولا عضلات کوچک روی پا را گرفتار می کند به طور مثال در شرایطی که زانو نیمه خم است و مچ به طرف کف پا قرار گرفته و آن را ناگهانی صاف می کنیم انقباض در عضله ایجاد می شود.
بیماران دیالیزی در معرض گرفتگی عضلات ساق پا! این متخصص ارتوپدی با اشاره به اینکه استفاده از داروهای ادرار آور و دیورتیک، اسید نیکوتینیک دارویی، سیروز کبدی، مسمومیت با سرب می تواند موجب اسپاسم شود گفت: بیماران دیالیزی و افرادی که الکل مصرف می کنند نیز در معرض اسپاسم در ناحیه ساق پا هستند.
دكتر توكلی با بیان اینکه استراحت، ماساژ، کشش عضلات خلط ساق، تمرینات کششی می تواند درمان های مناسبی برای گرفتگی عضلات ساق پا باشند اظهار داشت: افرادی که به طور مکرر دچار اسپاسم عضلات می شوند می توانند 10 تا 15 دقیقه مچ پای خود را در در آب گرم قرار دهند تا درد کاهش یابد.
